Τα καμώματα του καρτέλ
Δάφνη Λέμπερου
Διαβάζοντας τον τίτλο της σημερινής ημερίδας χαμογέλασα, γιατί θυμήθηκα την αντίδραση που συχνά ακολουθεί, όταν φίλοι με ρωτούν για τη ψυχανάλυση και το λακανικό προσανατολισμό και τους λέω μεταξύ άλλων: “Κάνουμε και καρτέλ”. “Πού έχεις μπλέξει;”, με ρωτούν. Ονόμασα, λοιπόν, έτσι αυτή τη μικρή τοποθέτηση, σκεπτόμενη πόσες διαφορετικές σημασίες μπορούν να συνδεθούν με ένα σημαίνον. Αυτό που κινητοποιεί την επιθυμία να κάνουμε καρτέλ, να συγκροτήσουμε δηλαδή αυτήν την ομάδα εργασίας, είναι ένα ερώτημα’ είναι, με άλλα λόγια, η διαπίστωση μιας έλλειψης στη γνώση, έλλειψη που προσανατολίζει την εργασία μας. Εντύπωση μου έκανε ότι το ερώτημα αυτό μπορεί να είναι κοινό για κάποιους συμμετέχοντες στο καρτέλ, και δεν πειράζει, αφού ο καθένας το δουλεύει με το δικό του, ιδιαίτερο τρόπο. Το καρτέλ δεν είναι: “κάνουμε ομάδα”, “κάνουμε εργασία”, “κάνουμε παρουσίαση”, όπως συνηθίζεται στο ακαδημαϊκό πλαίσιο, όπου το προσωπικό στυλ μπορεί να χαθεί. Αλλά ο καθένας μελετά, επεξεργάζεται, ερμηνεύει, εξηγεί, διευκρινίζει. Πιστεύω ότι είναι αυτός ο τρόπος που με έκανε, στη διάρκεια των καρτέλ, να αναρωτηθώ κάτι άλλο και τελικά να παράξω διαφορετικές από το αρχικό μου ερώτημα εργασίες. Μάλιστα, τα αρχικά ερωτήματα μένουν ακόμα εκκρεμή. Η παρακίνηση των συν-Ένα με έκανε να βρω το θάρρος να εκθέσω τη δουλειά μου σε διακαρτελικές ημερίδες. Και δεν μπορώ να μην αναφερθώ στην αίσθηση που μου έκανε η ολοκλήρωση του πρώτου καρτέλ. Μου φάνηκε μάλλον σαν διακοπή, παρά σαν ολοκλήρωση. Όπως συμβαίνει σε κάποιες συνεδρίες που διακόπτει απροσδόκητα ο αναλυτής, που αισθάνομαι μετέωρη για λίγο κι έπειτα θέλω να συνεχίσω να αναρωτιέμαι, να εξηγώ, να απαντάω. Και δεν είναι λίγες οι φορές που η δουλειά που γίνεται στο καρτέλ, συμπληρώνει μ’ έναν τρόπο τη δουλειά που γίνεται στην ανάλυση και το αντίστροφο. Λέω “με έκανε” ή “ μου έκανε”, χωρίς να πρόκειται για μια παθητική αποδοχή μιας ενέργειας του Άλλου - η πτώση της αντωνυμίας αλλάζει και τη σημασία του ρήματος και θα ξέρετε ίσως ότι στη Θεσσαλονίκη έχουμε μια ιδιαίτερη σχέση μ’ αυτήν την αντωνυμία. Πρόκειται για την ανάδειξη της επιθυμίας του καθενός, που παρακινεί και τη δική μου επιθυμία. Όχι, λοιπόν, μια παθητική, αλλά, θα έλεγα, μια αλληλοπαθητική λειτουργία του καρτέλ, με την έννοια δηλαδή μιας κοινής δράσης που περνά από τον έναν στον άλλο. Αυτή η ιδιαίτερη ομάδα εργασίας δεν υπάρχει πριν συσταθεί και δε συνεχίζει μετά από ορισμένο χρόνο. Το κάθε καρτέλ, κατ’ αυτόν τον τρόπο, είναι ένα. Οι συμμετέχοντες, ο καθένας μόνος όλοι μαζί, κάνουμε (το) καρτέλ.
